OXH : το βουνό της Εύβοιας και η απομάγευση που απειλείται

Ομιλία-συζήτηση  για την ΟΧΗ, Πέμπτη 18 Αυγούστου, ώρα 7μμ, Αετός Καρύστου, παραλία Μάρμαρα. Εισηγητής Γιάννης Σχίζας

Ποια θα ήταν η αίσθηση του  ορεολάτρη περιηγητή πριν από 50 χρόνια, όταν κατέφθανε στη κορυφή της ΟΧΗΣ, σε  ύψος  1398 μέτρων για να συναντήσει   τη μεγαλιθική κατασκευή  που μαζί με άλλες 24 της περιοχής ονοματίσθηκε «δρακόσπιτο»;

Θα πρέπει να ήταν μια αίσθηση αποκαλυψιακή, αίσθηση δέους ή τουλάχιστον ακραίου θαυμασμού, μπροστά σε ένα οικοδόμημα που δεν έχει θεμέλια, δεν είναι παρά  ένα μοντάζ πελεκημένων και ορθογωνιοποιημένων λίθων, που προϋπέθετε τιτάνια εργασία, αίσθηση βαρών και αναλογιών, και πρωτίστως μια διάθεση αλλόκοτη,  αφύσικη ή μεταφυσική…Ήταν  Ναός της Ήρας, ήταν της 2^ης χιλιετηρίδας πΧ, ήταν δηλωτική μιας ερωτικής συνάντησης μεταξύ θεών – συμβατή μάλιστα και με το ρήμα «οχεύω» (συνευρίσκομαι); Η αρχαιολογική έρευνα έχει δρόμο να διανύσει ακόμη για να δώσει απαντήσεις…

 Ο ζωγράφος και λόγιος Γιάννης Τσαρούχης υπεράσπιζε κάποτε τους βραχώδεις σχηματισμούς του Υμηττού και την σχετική γυμνότητά του από βλάστηση, γιατί συγκροτούσαν ένα ιδιαίτερο τοπίο. Η ΟΧΗ που βλέπει προς τον Ευβοϊκό παρέχει επίσης εικόνες πετρώδεις, επιβλητικές,  που μάλιστα συνδέθηκαν με την ιστορία των κατασκευών στην ακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σε κοντινή  απόσταση από την πηγή των Αγίων Θεοδώρων, ένα ρωμαϊκό λατομείο που κράτησε μέχρι την άμπωτη της ιστορίας, τον 3^ο αιώνα μΧ, δηλώνει την απογείωση της λίθινης τεχνογνωσίας και την εκπληκτική διαχείριση μεγάλων «τεμαχίων»  κυανότεφρου μαρμάρου. Κορυφαίο δείγμα μιας τέχνης πραγματικά κυκλώπειας ήταν οι τεράστιοι  κίονες βάρους μέχρι και 49 τόνων, που ξέμειναν στην περιοχή αν και (προφανώς) είχαν παραγγελθεί από τα μεγάλα πολιτικά κέντρα της εποχής…

Άνοιξη και Φθινόπωρο, το τοπίο του βουνού αλλάζει από τα  μωβ  σκηνικά  ολόκληρων περιοχών . Είναι φυτά   άσχετα με το διαιτολόγιο των ζώων της περιοχής  όσο  η φτέρη ,οι αφάνες, οι ασφάκες και  οι πικροδάφνες, είναι τα ρείκια,  που όμως δίνουν τροφή  στις μέλισσες και στο εκπληκτικό προϊόν τους υπό την  τοπική ονομασία «κισούρι».

Στην Όχη – κοντά στο χωριό Πλατανιστό -  έχουν αφετηρία πολλά νερά, όπως αυτά του  ποταμού που χύνεται απέναντι στη Βόρεια Άνδρου. Εκεί κοντά στο χωριό – άνω Πλατανιστό -   ένας μύλος και  ένα λιθόστρωτο για μουλάρια , εκφράζουν συνθήκες που εκτοπίσθηκαν  από τη  σημερινή εξέλιξη : Όπως η τοπική διαχείριση και αλευροποίηση των σιτηρών, όπως οι τοπικές οδεύσεις που ακολουθούσαν τις εδαφικές κλίσεις και κάλυπταν κάποτε την απόσταση μεταξύ Κάβο Ντόρο και Καρύστου.

Στον Καστανόλογγο της Όχης συναντάει κανείς ένα γηροκομείο με αγριοκαστανιές, δεδομένου ότι η βόσκηση εξάλειψε όλα τα νεαρά άτομα του είδους και απεργάζεται τον όλεθρό του. Παρήγορο στην  όλη  κατάσταση είναι η  εικαστική παρουσία   των ίδιων των γηραλέων δέντρων, που συστρέφουν τον κορμό τους και εντυπωσιάζουν – ως μεγέθη και μορφές. Τα 2 τελευταία χρόνια ο  ΣΠΕΝΚ επιχειρεί να συμβάλλει στην ανα-νέωση  του δάσους, φυτεύοντας καστανιές με προστατευτικά μεταλλικά περιβλήματα…

Η Όχη έχει τον Δημοσάρη, μια εκπληκτική διαδρομή του νερού και της βλάστησης ως το Αιγαίο, που είναι ιδιαίτερα ελκυστική για παιδιά όλων των ηλικιών. 4 περίπου ώρες πορείας, πάνω σε ένα  μονοπάτι  που κάποτε ήταν  διαδρομή διαφυγής των Ελλήνων με καϊκια προς τη Μέση Ανατολή, όταν η χώρα βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή…

Η Όχη που βλέπει προς το Αιγαίο διατηρεί πολλές από τις παλιές εικόνες του βουνού. Συμπαγείς περιοχές  πρασίνου με ίταμους και δρύες δίνουν μιαν άλλη όψη, ενώ το πλατάνι δεσπόζει  στις μισγάγγειες. Στην ευρύτερη περιοχή οι ειδικοί μιλάνε για την ενδιαφέρουσα ορνιθοπανίδα με εντυπωσιακή παρουσία του φιδαετού,  της γερακίνας, του αηδονιού. Η ερπετοπανίδα έχει επίσης ενδιαφέρουσες συμμετοχές – όπως η δενδρογαλιά ,  η οχιά, η αμφίβια σαλαμάνδρα. Από τα θηλαστικά ενδιαφέρουσα είναι η αλεπού, το κουνάβι και η νυφίτσα. 

Ο κατάλογος των φυτών  της περιοχής είναι αρκετά μεγάλος, όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποιες σπάνιες παρουσίες που επιβεβαιώθηκαν  από ξένες ερευνητικές δραστηριότητες – και είναι χαρακτηριστικές της σημασίας που έδωσαν στο βουνό οι μελετητές άλλων χωρών. Προς αποφυγή  των πληκτικών καταλόγων που «καταναλώνονται»  συνήθως μεταξύ ειδικών, «ανθολογούμε» ορισμένα φυτά :

Είναι η Αρμέρια του Γιόνσεν (Armeria johnsenii), που βρίσκεται μόνο σε παράκτιες θέσεις στην περιοχή του Καφηρέα, στην ακτογραμμή Καλλιανού λαο σε λίγα ακόμη μέρη του Κάβοντόρο.

Είναι το Σεράστιο του Ρούνεμαρκ (Cerastium runemarkii).Σπάνιο ενδημικό φυτό που απαντάται στις κορυφές της Όχης αλλά και στη Νάξο.

Είναι η Φριτιλάρια του Έρχαρτ ( Fritilaria ehrhartii), που μοιάζει με μικρή τουλίπα και απαντάται στο φαράγγι του Αγίου Δημητρίου.

Τέλος, ιδιαίτερα  ενδιαφέρον είναι το Τσάϊ του βουνού της Εύβοιας,  του οποίου η συλλογή απαγορεύεται – κατά πως επιμένει μια επιγραφή στο διάσελο της Δίρφυος… Όσοι  είδαν  αυτή τη σπάνια για την ελληνική φύση επιγραφή προφανώς εντυπωσιάσθηκαν από  πρόσφατη κατάσχεση 40 κιλών ρίγανης από το Δασαρχείο Kαλαμάτας, σε εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας…

http://oikologein.blogspot.gr/2016/07/40.html

Τα λατομεία της Όχης, η  αποδάσωση λόγω πυρκαγιών και άλλα δεινά θα μπορούσαν ίσως να συγχωρηθούν και να θεωρηθούν ανατάξιμες αλλοιώσεις, αν δεν υπήρχε (και εξακολουθεί να υπάρχει) στην  περιοχή μια βίαιη χωροταξική μεταβολή, με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, ηλεκτρικών δικτύων, οδικών χαράξεων. Κάποιοι, μεταξύ πολλών άλλων, δεν έχουν καταλάβει ότι η μορφή του χώρου συνδέεται με τις λειτουργίες του. Ότι το περιβάλλον δεν μπορεί να υποβαθμίζεται σε «παρτέρια», δίπλα  στα οποία κυριαρχεί μια ά-σχημη βιομηχανοποίηση…